Fa'afeiloa'i i la matou upega tafa'ilagi!

Adam Bobbett Shortcuts: I Sorowako LRB Aokuso 18, 2022

Sorovako, o loʻo i luga o le motu Initonesia o Sulawesi, o se tasi o mina nickel tele i le lalolagi.Nickel o se vaega e le vaaia o le tele o mea masani i aso uma: e mou atu i le uʻamea uʻamea, elemene faʻamafanafana i meafale ma eletise i maa.Na fausia i luga atu o le lua miliona tausaga talu ai ina ua amata ona aliali mai mauga i tafatafa o Sorovako i ni masei.Laterites – palapala e tele i le iron oxide ma le nickel – na fausia ona o le tafia faifaipea o timuga vevela.Ina ua ou aveina le scooter i luga o le maupuepue, sa vave ona suia le lanu o le eleele i le mumu ma ni fasi toto-lanu moli.Sa mafai ona ou iloa atu le laau nickel lava ia, o se alaasu talatala pefu enaena e pei o se aai.O pa'u ta'avale laiti e pei o se ta'avale ua fa'aputu.O auala e tipi i atumauga mūmū tifato ma upega tetele e puipuia ai le solo.O le kamupani maina a le Mercedes-Benz pasi lua e ave ai tagata faigaluega.O le fu'a a le kamupani o lo'o sisiina e ta'avale pikiapu a le kamupani ma ta'avale a le falema'i i fafo.O le eleele e maupuepue ma lua, ma o le eleele mumu mafolafola ua gaugau i se trapezoid zigzag.O le nofoaga o loʻo puipuia e ala i uaea faʻamaʻi, faitotoʻa, moli taʻavale ma leoleo faʻapisinisi o loʻo leoleoina se nofoaga faʻatagaina e toetoe lava a tutusa ma Lonetona.
O le maina o loʻo faʻatautaia e le PT Vale, lea o loʻo pulea e le malo o Initonesia ma Pasila, faʻatasi ai ma siteki o loʻo umia e Kanata, Iapani ma isi faʻalapotopotoga faʻavaomalo.O Initonesia o le lalolagi e sili ona tele le gaosiga o nikeli, ma o Vale o le lona lua e sili ona tele eli nikeli pe a uma le Norilsk Nickel, o se kamupani Rusia o loʻo atiaʻe tupe teu a Siberia.Ia Mati, ina ua maeʻa le osofaʻiga a Rusia i Iukureini, na faʻaluaina tau nickel i le aso ma fefaʻatauaʻiga i le London Metal Exchange na taofia mo le vaiaso.O mea e tutupu fa'apenei e fa'apea ai tagata pei o Elon Musk po'o fea na sau ai a latou nickel.Ia Me, na ia feiloai ai ma le Peresetene Initonesia Joko Widodo e talanoaina se "paaga" e ono mafai.E fiafia o ia ona o taavale eletise mamao e manaʻomia le nikeli.O le maa Tesla e iai le tusa ma le 40 kilokalama.E le o se mea e ofo ai, o le malo o Initonesia e matua fiafia lava i le siitia atu i taavale eletise ma fuafua e faʻalautele le faʻatagaina o le maina.I le taimi nei, ua fa'amoemoe Vale e fau ni fale fa'avevela fou se lua i Sorovaco ma fa'aleleia se tasi o ia mea.
O le la'uina o nikeli i Initonesia ose atina'e fou.I le amataga o le 20th seneturi, na amata ai ona fiafia le malo colonial o Dutch East Indies i ana "mea faʻapitoa", o atumotu e ese mai Java ma Madura, lea na faia ai le tele o le atumotu.I le 1915, na lipotia mai ai e Eduard Abendanon enisinia maina Dutch na ia mauaina se tupe teu nikeli i Sorovako.Luasefulu tausaga mulimuli ane, HR "Flat" Elves, o se tagata suʻesuʻe ma le kamupani Kanata Inco, na taunuu ma eli se pu suʻega.I Ontario, Inco fa'aaoga le nickel e fai ai tupe ma vaega mo auupega, pomu, va'a ma falegaosimea.O taumafaiga a Elves e faʻalautele i Sulawesi na faʻalavelaveina e Iapani i Initonesia i le 1942. Seʻia oʻo i le toe foʻi mai o Inco i le 1960s, o le nickel e tele lava ina le afaina.
O le manumalo i le Sorovaco concession i le 1968, na faʻamoemoe ai Inco e manuia mai le tele o tagata faigaluega taugofie ma konekarate faʻatau atu tupe maua.O le fuafuaga o le fausia lea o se fale faumea, se faatanoa e fafaga ai, ma se eli, ma aumai tagata Kanata e pulea uma.Na manaʻo Inco se nofoaga saogalemu mo o latou pule, o se nofoaga malupuipuia i Amerika i Matu i le vaomatua o Initonesia.Ina ia fausia, na latou faafaigaluegaina sui o le faalapotopotoga faaleagaga a Initonesia Subud.O lona taʻitaʻi ma lona faʻavae o Muhammad Subuh, o le sa galue o se tausitusi i Java i le 1920s.Fai mai a ia, i se tasi po, a o savali o ia, na pa'u i luga o lona ulu se polo tauaso o le malamalama.Na tupu lenei mea ia te ia i po uma mo le tele o tausaga, ma, e tusa ai ma ia, na tatalaina ai "le sootaga i le va o le mana faalelagi lea e faatumulia ai le atulaulau atoa ma le agaga o le tagata."E oo atu i le 1950s, na oo mai o ia i le mafaufau o John Bennett, o se tagata suʻesuʻe suauʻu mai Peretania ma mulimuli i le mea lilo George Gurdjieff.Na valaaulia e Bennett Subuh i Egelani i le 1957 ma na ia toe foi atu i Jakarta ma se vaega fou o tamaiti aoga Europa ma Ausetalia.
I le 1966, na fausia ai e le gaioiga se kamupani inisinia e taʻua o International Design Consultants, lea na fausia aʻoga ma fale ofisa i Jakarta (na mamanuina ai foi le fuafuaga sili mo Darling Harbour i Sini).Na ia fa'atūina se fa'ata'ita'iga fa'apitoa i Sorovako, o se nofoaga e tu'uese'ese mai i Initonesia, e mamao mai le vevesi o maina, ae na saunia atoatoa e i latou.I le 1975, na fausia ai se fa'alapotopotoga fa'ailo ma se supamaketi, malae tenisi ma se kalapu tapolo mo tagata faigaluega mai fafo na fausia i ni nai kilomita mai Sorovako.O leoleo tumaoti e leoleoina le nofoaga ma le ulufale atu i le supamaketi.Inco o lo'o tu'uina atu le eletise, vai, ea malulu, telefoni ma mea'ai mai fafo.E tusa ai ma le faamatalaga a Katherine May Robinson, o se tagata suʻesuʻe anthropologist na faia ni galuega i inā i le va o le 1977 ma le 1981, “o tamaʻitaʻi i Bermuda pupuu ma paʻu e feoaʻi i le supamaketi e faatau ai pizza aisa ona afe lea mo ni meaʻai ma inu kofe i fafo.O le potu malulu i luga o le auala i le fale o se "faʻasese faʻaonaponei" mai le fale o se uo.
O lo'o leoleoina pea ma leoleoina le si'osi'omaga.O lea ua nonofo ai nei taʻitaʻi maualuluga o Initonesia, i se fale e iai se togālaau lelei.Ae o nofoaga faitele e tumu i vao, sima ta’e, ma malae ta’alo elea.O nisi o faletalimalo ua lafoaia ma ua suitulaga i vaomatua.Na taʻu mai ia te aʻu o lenei gaogao o le taunuuga lea o le mauaina e Vale o Inco i le 2006 ma le siitia mai le taimi tumau i galuega faakonekarate ma le tele o tagata faigaluega feaveaʻi.O le eseesega i le va o le taulaga ma Sorovako ua na'o le vasega: pule e nonofo i le taulaga, tagata faigaluega e nonofo i le taulaga.
O le fa'atagaga lava ia e le mafai ona maua, ma toetoe lava 12,000 kilomita faatafafa o mauga fafie e si'omia e pa.E tele faitoto'a o lo'o leoleoina ma o lo'o leoleoina auala.O le vaega o lo'o galue malosi - toetoe lava 75 sikuea kilomita - o lo'o pa i uaea fa'ato'a.I se tasi po sa ou tietie ai i la'u uila afi i luga o le mauga ma tu.Sa le mafai ona ou iloa atu le faaputuga o pala o loo natia i tua o le tuasivi, ae sa ou vaavaai atu i toega o le manogi, lea e latalata lava i le vevela o le lava, o tafe ifo i lalo o le mauga.Na oo mai se moli moli, ona alu aʻe lea o se ao i le pogisa, ma sosolo atu seʻia oo ina felafoaʻiina e le matagi.O nai minute uma lava, e fa'apupulaina ai le lagi e se pa fou na faia e tagata.
Na pau lava le auala e mafai ai e tagata e le o ni tagata faigaluega ona sosolo i luga o le maina e ui atu i le Vaituloto o Matano, o lea na ou alu ai i se vaa.Ona taʻitaʻiina lea o aʻu e Amosa, o lē sa nofo i le matafaga, i le fanua o le pepa seʻia oo ina matou oo atu i vae o le mauga sa avea muamua ma atigi omo, ua leai.O nisi taimi e mafai ona e faia se malaga i le mea na tupuga mai ai, ma atonu o le mea lea e sau ai se vaega o le nickel i mea na fesoasoani i laʻu femalagaaiga: taʻavale, vaalele, scooters, laptops, telefoni.
Editor London Review of Books, 28 Little Russell Street London, WC1A 2HNletters@lrb.co.uk Please provide name, address and telephone number.
The Editor London Review of Books 28 Little Russell Street London, WC1A 2HN Letters@lrb.co.uk Please provide name, address and phone number
Faitau i soo se mea ma le London Review of Books app, ua avanoa nei mo le la'uina i luga o le App Store mo masini Apple, Google Play mo masini Android ma Amazon mo le Kindle Fire.
Fa'ailoga mai le lomiga lata mai, a matou fa'amaumauga ma le blog, fa'atasi ai ma tala fou, mea na tutupu ma fa'alauiloa fa'apitoa.
O lenei 'upega tafaʻilagi e manaʻomia le faʻaogaina o le Javascript e maua ai le poto sili ona lelei.Suia lau su'esu'ega e fa'ataga ai mea e fa'aoga Javascript.


Taimi meli: Aukuso-31-2022